Otonom (sürücüsüz) araç teknolojisi, otomotiv dünyasında devrim yaratırken sigorta sektörünü de köklü bir değişime zorluyor. Geleneksel sigorta sistemleri, insan hatasına dayalı kaza risklerini ele alırken, otonom araçlarla birlikte kazaların sorumluluğunun kime ait olacağı konusunda büyük bir belirsizlik doğuyor.
Bu yazımızda, otonom araçların sigorta süreçlerini nasıl değiştirdiğini, kaza durumlarında sorumluluğun kimde olacağını ve sigorta şirketlerinin bu yeni döneme nasıl adapte olduğunu ele alacağız.
1. Otonom Araç Seviyeleri ve Sigorta Süreci
Otonom araç teknolojisi, SAE (Society of Automotive Engineers) tarafından 0’dan 5’e kadar sınıflandırılmıştır.
- Seviye 0-2: Sürücü aktif olarak kontrolü elinde tutar, araçta kısmi otomasyon bulunabilir.
- Seviye 3: Araç belirli durumlarda kendi kendine hareket edebilir, ancak sürücünün müdahale etmesi gerekebilir.
- Seviye 4: Araç çoğu durumda sürücüsüz çalışabilir, ancak belirli koşullarda (hız, hava durumu vb.) sürücü gereklidir.
- Seviye 5: Araç tamamen otonomdur, sürücüye hiç ihtiyaç duymaz.
Sigorta açısından bakıldığında, Seviye 0-2 araçlar için mevcut sistemler geçerli olurken, Seviye 3 ve üzeri araçlarda yeni düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır.
2. Otonom Araç Kazalarında Sorumluluk Kime Ait?
Otonom araçların tam anlamıyla yaygınlaşmasıyla birlikte sigorta dünyasında sorumluluk kavramı insan sürücüden teknolojiye kaymaktadır. Ancak bu süreçte farklı senaryolar ve tartışmalar bulunmaktadır.
a. Geleneksel Kaza Sorumluluğu: Sürücü Hatası
Geleneksel araçlarda kazaların %90’ından fazlası insan hatasından kaynaklanmaktadır. Sigorta şirketleri bu riskleri değerlendirerek poliçeleri belirler ve kaza anında sürücü sorumludur.
b. Otonom Araçlarda Sorumluluk Kime Ait Olacak?
Otonom araç kazalarında sorumluluk üç ana gruptan birine yüklenebilir:
- Araç Sahibi / Kullanıcısı:
- Eğer araç tamamen otonom değilse (Seviye 3-4), sürücünün belirli durumlarda müdahale etmesi gerekeceği için kısmen sorumlu olabilir.
- Örneğin, araç uyarı verdiğinde sürücü tepki vermezse, sigorta şirketleri kazayı sürücünün ihmali olarak değerlendirebilir.
- Araç Üreticisi ve Yazılım Geliştiricisi:
- Eğer kaza, otonom sistemin hatasından kaynaklanıyorsa, sorumluluk üreticiye veya yazılım geliştiricisine ait olabilir.
- Örneğin, Tesla’nın otopilot modunda gerçekleşen bir kaza sonrası, şirketin yasal süreçlerle karşı karşıya kalması gibi olaylar yaşanabilir.
- Harita ve Sensör Sağlayıcıları:
- Otonom araçlar, harita verilerine ve sensörlerden gelen bilgilere bağımlıdır.
- Yanlış harita bilgisi veya sensör arızası nedeniyle kaza meydana gelirse, tedarikçi şirketler de sorumluluk taşıyabilir.
3. Sigorta Şirketleri Otonom Araçlara Nasıl Adapte Oluyor?
Sigorta sektörü, otonom araçların yaygınlaşmasıyla birlikte yeni poliçe sistemleri geliştirmeye başladı.
a. Üretici Sorumluluk Sigortası (Product Liability Insurance)
- Geleneksel trafik sigortasından farklı olarak, kazalarda araç üreticileri veya yazılım sağlayıcıları sigorta poliçelerine dahil ediliyor.
- Bu modelde, bir kaza gerçekleştiğinde sürücü yerine üretici firma sigorta kapsamına giriyor.
b. Paylaşılan Sorumluluk Sigortası
- Bazı sigorta şirketleri, sürücü ve üretici arasındaki sorumluluğu belirli yüzdelerle paylaşmayı öneriyor.
- Örneğin, sürücünün %30, yazılım firmasının %40 ve üreticinin %30 sorumlu olduğu bir sistem geliştirilebilir.
c. Kullanım Bazlı Sigorta (Pay-As-You-Drive Modeli)
- Araç otonom modda mı yoksa manuel modda mı kullanılıyor?
- Araç sahibi, manuel sürüş yaptığı sürece mevcut trafik sigortasından sorumlu olabilir, ancak otonom mod devreye girdiğinde farklı bir poliçe geçerli olabilir.
4. Otonom Araç Sigortası İçin Hukuki ve Düzenleyici Değişiklikler
Dünya genelinde hükümetler, otonom araçlarla ilgili yasal çerçeveleri ve sigorta düzenlemelerini oluşturma sürecinde.
- İngiltere:
- 2018’de kabul edilen Otonom ve Elektrikli Araçlar Yasası, otonom araçların sigortalanması için araç üreticilerinin kazalardan sorumlu tutulabileceğini belirtiyor.
- ABD:
- Tesla ve Waymo gibi firmaların test süreçlerinde sigorta şirketleri ile özel anlaşmalar yaptığı biliniyor.
- Bazı eyaletlerde otonom araçlar için zorunlu sigorta düzenlemeleri yürürlüğe girdi.
- Avrupa Birliği:
- AB, otonom araç kazalarında üreticinin doğrudan sorumlu olmasını öneren bir düzenleme üzerinde çalışıyor.
5. Otonom Araç Sahipleri İçin Sigorta Önerileri
Otonom araç kullanıcıları, sigorta poliçelerini seçerken aşağıdaki noktalara dikkat etmelidir:
✔ Kasko Sigortasında Otonom Mod Kapsamını Kontrol Edin:
- Poliçenin, araç otonom moddayken gerçekleşen kazaları kapsayıp kapsamadığını öğrenin.
✔ Üretici Tarafından Sunulan Sigorta Paketlerini Değerlendirin:
- Tesla gibi bazı firmalar, doğrudan kendi sigorta hizmetlerini sunmaktadır.
✔ Hukuki ve Yasal Güncellemeleri Takip Edin:
- Otonom araçlarla ilgili yeni düzenlemeler sigorta kapsamını doğrudan etkileyebilir.
✔ Sensör ve Yazılım Güncellemelerinin Poliçeye Etkisini Sorgulayın:
- Üreticinin sunduğu güncellemelerden dolayı sigorta primleriniz değişebilir.
Otonom Araçlarla Sigorta Sektörü Değişiyor
Otonom araçlar, sigorta dünyasında geleneksel sistemleri köklü bir değişime uğratıyor. Sürücü sorumluluğu azalırken, araç üreticileri ve yazılım firmaları sigorta süreçlerinde daha fazla rol oynamaya başlıyor.
Önümüzdeki yıllarda, sigorta şirketleri otonom araçlarla ilgili daha fazla esnek, dinamik ve üretici odaklı poliçeler sunacaktır. Ancak, kazaların nasıl değerlendirileceği ve hukuki süreçlerin nasıl işleyeceği konusundaki belirsizlikler devam etmektedir. 🚘🤖
